الف) از طريق زيج:[4] بنا بر ديدگاه منجمان معاصر، زيج بهادرخاني تأليف غلامحسين جونپوري شيرازي يكي از دقيق‌ترين زيج‌هاي جهان به‌شمار مي‌رود. طبق اين زيج، آغاز سال 61 قمري روز يكشنبه بوده است؛[5] بنابراين روز عاشورا، سه‌شنبه بوده است. اما بايد در نظر داشت كه مبناي كار زيج، محاسبه به امر وسط است؛ يعني در تنظيم ذيج، ماه‌هاي فرد را سي‌روزه و ماه‌هاي زوج را 29 روزه به‌حساب مي‌آورند و در هر سي سال، يازده بار ماه ذي‌حجه را سي‌روزه (كبيسه) حساب مي‌كنند؛ درحالي‌كه به‌حسب رؤيت، امكان دارد سه تا چهار ماه پشت سر هم، 29 روزه باشد. ازاين‌رو گاهي اول ماه به‌حسب رؤيت، دست‌كم يك روز قبل از اول ماه به‌حسب امر وسط واقع مي‌شود؛ يعني گاهي روز دوم ماه با روز اول جدول زيج منطبق مي‌شود. با اين ملاحظه به ظن قوي مي‌توان گفت كه عاشورا در روز دوشنبه بوده است.
ب) از طريق محاسبة رياضي: فاصلة ميان آغاز سال اول هجري قمري تا روز عاشوراي سال 61 قمري، 21272 روز است.[6] اگر اين عدد را بر ايام هفته تقسيم كنيم، 3038 هفته و 6 روز مي‌شود. با توجه به آنكه مبدأ تقويم هجري قمري، پنجشنبه بوده است، روشن مي‌شود كه روز عاشوراي 61 قمري سه‌شنبه بوده است؛ اما با فرض اينكه هلال محرم آن سال يك روز زودتر رؤيت شده باشد، مي‌توان گفت روز عاشوراي 61 قمري دوشنبه بوده است. همچنين اگر عدد ياد شده (21272 روز) را بر سال‌هاي شمسي تطبيق دهيم، به امر وسط، برابر مي‌شود با بيست‌ويكم مهر سال 59 شمسي (21/7/59). اگر رؤيت را يك روز جلوتر بدانيم، عاشورا مصادف با بيستم مهر همان سال مي‌شود. بنابراين مي‌توان گفت:روز عاشوراي سال 61 هجري برابر بوده است با روز دوشنبه بيستم مهرماه سال 59 شمسي.[7]
[1]. ايرج ملك‌پور و محمدرضا صياد، تقويم تطبيقي 1500 سالة هجري شمسي و هجري قمري قراردادي، ص26؛ احمد بيرشك، گاهنامة تطبيقي سه‌هزارساله، ص62؛ علي زماني قمشه‌اي، «پژوهشي دربارة تاريخ شمسي عاشورا»، فصلنامة تاريخ در آينة پژوهش، ش2، ص74.
[2]. علي زماني قمشه‌اي، هيئت و نجوم اسلامي، ج2، ص226؛ همو، «پژوهشي دربارة تاريخ شمسي عاشورا»، فصلنامة تاريخ در آينة پژوهش، ش2، ص74.
[3]. همو، هيئت و نجوم اسلامي، ج2، ص226. برخي از منابع، نهم و يا دهم اكتبر نوشته‌اند (هاينريش فرديناند و و. وستنفلد، تقويم تطبيقي هزاروپانصدسالة هجري قمري و ميلادي، ص13؛ احمد بيرشك، گاهنامة تطبيقي سه‌هزارساله، ص62 دهم اكتبر).
[4]. «زيج» در لغت، به معناي تعيين احوال و حركات ستارگان، محاسبة نجومي و جدولي است كه از آن حركات سيارات را مي‌شناسند (محمد معين،فرهنگ فارسي، ج2، ص1769).
[5]. علي زماني قمشه‌اي، «پژوهشي دربارة تاريخ شمسي عاشورا»، فصلنامة تاريخ در آينة پژوهش، ش2، ص74، به نقل از: غلامحسين جونپوري شيرازي، زيج بهادرخاني، ص52.
[6]. با اين توضيح كه هر سال قمري برابر با 354 روز است. اگر اين عدد در 60 سال ضرب، و با ده روز اول سال 61 هجري جمع شود، عدد 21250 به دست مي‌آيد (21250 = 10 + 60 × 354)؛ اما چنان‌كه در شيوة نخست يعني محاسبه بر مبناي زيج گفته شد، در هر سي سال، يازده بار ماه ذي‌حجه را سي‌روزه (كبيسه) حساب مي‌كنند. با توجه به آنكه تا روز عاشورا 60 سال از آغاز سال هجري قمري گذشته بود، بايد 22 روز به عدد 21250 بيفزاييم كه درنهايت عدد 21272 به دست مي‌آيد.
[7]. علي زماني قمشه‌اي،هيئت و نجوم اسلامي، ج2، ص226؛ همو، «پژوهشي دربارة تاريخ شمسي عاشورا»، فصلنامة تاريخ در آينة پژوهش، ش2، ص74.
********به وبلاگ من خوش آمدید*********
خدایا مرا ببخش / مرا فهمی ده تا فرامین وحکمت هایت را درک کنم/ و مرا فرصتی دیگر برای بهتر بودن ده تا دستهاو زبان تو شوم .
آمین یا رب العالمین
آمار مطالب
آمار کاربران
کاربران آنلاین
آمار بازدید
عضویت سریع
