شستن دست‌ها! ويروس سرماخوردگي از طريق قطر‌ه‌هاي ميکروسکوپي بيمار منتقل مي‌شود. بيمار عطسه مي‌کند و قطره‌هاي ريز در هوا اسپري و روي سطوح اطراف پخش مي‌شوند. يا بيمار درون دست خود عطسه مي‌کند و با لمس اشياء، ويروس به همه اشياي دوروبر منتقل مي‌شود. حالا اگر فرد ديگري اين اشياء را لمس کند و بعد دست خود را به چشم، دهان يا بيني خود بزند، در معرض خطر ابتلا به بيماري قرار مي‌گيرد.

براي حفاظت از خود و جلوگيري از پخش ويروس:

1. دست‌ها را مدام با آب و صابون بشوييد. اگر به آب دسترسي نداريد، از ژل شستشوي حاوي الکل استفاده کنيد.

شستن دست‌ها به‌خصوص بعد از رفتن به مکان‌هاي شلوغ (مانند مدرسه و سرکار) ضروري است. قبلا تصور مي‌شد ويروس‌هاي سرماخوردگي از طريق هوا منتقل و ذره‌هاي ريز آن با تنفس وارد ريه مي‌شوند اما امروزه محققان معتقدند بيشتر (يا حتي همه) سرماخوردگي‌ها از طريق دست‌ها منتقل مي‌شوند.

2. تا جايي که مجبور نباشيد، به بيني و چشمانتان دست نزنيد. ما بارها اين کار را در طول روز انجام مي‌دهيم اما اگر دست‌ها به ويروس آلوده باشند، به آساني به چشم يا بيني منتقل مي‌شوند و ما را بيمار مي‌کنند.

3. عطسه و سرفه فقط داخل دستمال! حين سرفه و عطسه، حدود 40 هزار قطره آلوده به ويروس تا شعاع چند متر پخش مي‌شوند و روي سطوح مختلف مي‌نشينند. اين ذره‌ها تا 3 ساعت در محل، زنده باقي مي‌مانند و اگر فرد ديگري آنها را لمس کند، در معرض خطر ابتلا به بيماري قرار مي‌گيرد.

4. اگر دستمال نداريد، حداقل بازو را خم کنيد و درون آن عطسه يا سرفه کنيد.

5. روي سطوح مشترک با ديگران را تميز کنيد. مثلا تلفن، کيبورد، دستگيره‌هاي در و ... مي‌توانند به ذره‌هاي ويروس آلوده باشند.

6. اگر امکان دارد، هنگام رفتن به مکان‌هاي شلوغ (مانند مترو و اتوبوس) دستکش بپوشيد.

7. قدم بزنيد و راه برويد. پياده‌روي حتي در روزهاي سرد سال (روزي 30 دقيقه 5 روز در هفته) احتمال سرماخوردگي را کاهش مي‌دهد.

8. سرما باعث سرماخوردگي نمي‌شود! اين درست! اما در هواي سرد، بهتر است بيني خود را با دستمال بپوشانيد چون در هواي سرد و خشک، ويروس‌ها در بيني، سريع‌تر تکثير مي‌شوند.

9. در فصل‌هاي سرد سال، تا حد امکان از رفتن به مکان‌هاي شلوغ و سربسته دوري کنيد.

10. يکي از مزاياي پا به سن گذاشتن، سرماخوردگي کمتر است!

بعد از 50 سالگي، فردي که سالي 2 بار و در کودکي 6-5 بار سرماخورده، سيستم ايمني بدنش ياد گرفته با انواع ويروس‌ها مقابله کند در نتيجه کمتر سرما مي‌خورد. به علاوه افراد مسن کمتر با بچه‌ها (که منبع ويروس هستند) در تماس‌اند.

11. استفاده از اسپري‌هاي بيني (مانند نرمال سالين يا آب نمک) احتمال بيماري را کاهش مي‌دهد.

12. کاهش استرس و خواب کافي مقاومت بدن را بالا مي‌برد. به علاوه اگر فردي در خانه بيمار است، سعي کنيد از ظرف، ليوان و قاشق او استفاده نکنيد.

دست ندهيد، مشت بزنيد!

يک بررسي جديد به‌وسيله پژوهشگران انگليسي نشان داده است دست دادن نسبت به ساير کنش‌هاي دست به دست، باکتري‌هاي بيشتري را بين افراد منتقل مي‌‌کند.

به گزارش بي‌بي‌سي، دانشمندان در دانشگاه آبريسويث در ولز که اين تحقيق را انجام داده‌اند، در موارد شيوع آنفلوانزا توصيه مي‌کنند افراد به جاي دست دادن، از زدن مشت‌ها به هم براي ابراز ارادت و آشنايي استفاده کنند.

اين پژوهشگران يک جفت دستکش استريل پوشيدند و آن را درون يک محلول کشت ميکروبي فرو بردند، به طوري که سطح بيروني دستکش با باکتري اي‌کولاي پوشيده شد. سپس اشکال گوناگون مانورها را با دست‌هايشان انجام دادند، از دست دادن با شدت‌هاي متفاوت تا به هم زدن مشت‌ها و زدن کف دست‌ها به هم. يافته‌هاي اين دانشمندان نشان داد دست دادن ?? برابر بيشتر از زدن مشت‌ها به هم باعث انتقال باکتري‌ها مي‌شود و زدن کف دست‌ها به هم از اين لحاظ در حد وسط قرار دارد. تصور مي‌شود سطح تماس کوچک‌تر و مدت کوتاه‌تر تماس در زدن مشت‌ها علت کاهش انتشار باکتري در اين روش باشد.

کارشناسان مي‌گويند گرچه اين بررسي ممکن است ظاهري طنزآ‌ميز داشته باشد، اما جنبه‌اي جدي هم دارد، در صورتي که همه‌گيري آنفلوانزا رخ داده باشد يا در بيمارستاني باشيد که ميکروب‌هاي مقاوم به آنتي‌بيوتيک‌ها وجود دارند، دست دادن با ديگران ممکن است برايتان مشکل‌آفرين شود.

قبلا نيز نشريه انجمن پزشکان آمريکا خواستار آن شده بود که دست دادن در بيمارستان‌ها ممنوع شود تا از انتقال عوامل بيماري‌زا ميان پزشکان و بيماران جلوگيري شود. حتي محلول هاي الکلي که استفاده از آنها امروزه در بيمارستان‌ها رايج شده است، روي برخي از باکتري‌هاي مقاوم تاثير محدودي دارند.

توصيه‌هاي ايمني

ميکروب بيماري‌هاي عفوني تنفسي مانند آنفلوانزا و سرماخوردگي و ساير عفونت‌هاي سيستم تنفسي فوقاني، با عطسه و سرفه وارد هوا مي‌شود و افراد ديگر را مبتلا مي‌کند يا از طريق دست زدن به مواد آلوده به بدن راه پيدا مي‌کند که در اين مورد، شستشوي صحيح دست‌ها نقش مهمي در پيشگيري از ابتلا به سرماخوردگي دارد.

2 روش شناخته‌شده‌‌اي براي شستشوي دست وجود دارد؛ پاک‌کردن دست با يک ماده داراي الکل و شستشوي آن با صابون و آب.

براي شستشوي دست، يک کف دست خود را به حالت فنجان درآوريد و پر از محلول پاک‌کننده الکلي کنيد و دست‌ها را کاملا به هم بماليد تا تمام سطوح دست از اين ماده پوشانيده شود. سپس دست‌ها را دوباره به هم بماليد؛ کف دست به کف دست. براي رسيدن به سطوح پشتي (دورسال) بين‌انگشتي دست، انگشتان يک دست را روي پشت دست ديگر بماليد و انگشتان دست را از لاي هم بگذرانيد. همين‌ کار را براي کف دست‌ها تکرار کنيد. براي تميز کردن قسمت پشتي بندهاي انتهايي انگشتان، در حالي‌که انگشتانتان درون هم قفل شده‌اند، پشت انگشتان در روي کف دست ديگر بماليد. نوک انگشتان و نواحي زير ناخن‌ها را با حرکات چرخشي آنها روي کف دست ديگر از آلودگي تميز کنيد. براي تميز کردن قاعده شست، آن را روي کف دست ديگر قلاب کنيد و شست را بچرخانيد. هر کدام از اين مراحل بايد براي هر 2 دست تکرار شود. شستشوي کامل دست بايد 30-20 ثانيه طول بکشد. براي اينکه مطمئن شويد به بهترين نتيجه رسيده‌ايد، دست‌ها بايد آنقدر به هم ماليده شود تا خشک شود. خشک شدن کامل دست‌ها در کمتر از 20 ثانيه معمولا به دليل استفاده ناکافي از محصولات بهداشتي است.

براي شستن دست‌ها، رطوبت با آب و استفاده از ميزان کافي صابون براي پوشش همه سطح دست‌ لازم است. دست‌ها را محکم به هم بماليد تا تمام سطح آنها از ماده شوينده پوشيده شود و همه مراحل ذکر شده قبلي را براي تميز کردن دست‌ها انجام دهيد. وقتي دست‌ها کاملا عاري از آلودگي شدند، با استفاده از آب آنها را آبکشي کنيد و با استفاده از دستمال کاغذي (يکبارمصرف) يا حوله پارچه‌اي تميز يا دستگاه خشک‌کننده هواي داغ، خشک کنيد. براي پيشگيري از آسيب پوست، دست‌ها را آرام‌‌تر از وقتي که آنها را مي‌شوييد به هم بماليد. از حوله‌اي که قبلا استفاده شده، استفاده نکنيد چراکه ممکن است منبع عفونت‌هاي قابل‌انتقال باشد. وقتي دست‌ها خشک شدند، براي پيشگيري از آلودگي مجدد، شير آب را با استفاده از يک دستمال‌کاغذي ببنديد. کل عمل شستشوي دست‌ بايد حداقل 60-40 ثانيه طول بکشد.

بعد از اين کارها حتما دست‌هاي خود را با آب و صابون بشوييد

دستشويي (اجابت مزاج)

عطسه و سرفه

به محض رسيدن به منزل از بيرون

دست زدن به دستگيره در اماکن عمومي و محل کار

دست دادن با افراد

استفاده از صفحه کليد رايانه (محل کار) يا تلفن‌همراه

گرفتن ميله اتوبوس يا مترو

شمردن پول

دست زدن به حيوانات مثل گربه

دست زدن به پوسته تخم‌مرغ يا گوشت و سبزي و ميوه نشسته

بازي کودک با اسباب‌بازي ديگران و بعد از بازي در پارک

تعويض پوشک بچه

شستن کودک بعد از اجابت مزاج

قبل از انجام اين کارها حتما دست‌ها را بايد شست.

استفاده از داروهاي موضعي نظير پماد، قطره و... به‌خصوص داروها و پمادهاي چشمي

استفاده از داروهاي خوراکي

تزريق دارو يا استعمال شياف

غذا خوردن

پختن غذا

تهيه سالاد

پوست کندن ميوه

غذا دادن به کودک

شاد باشيد، خوب بخوابيد، سرما نخوريد!

يك سوال! چرا همه كساني كه در محيط‌هاي آلوده و شلوغ هستند، سرما نمي‌خورند؟ چرا در خانه، گاهي يكي از بچه‌ها سرما مي‌خورد اما بقيه سالم مي‌مانند؟

براي پاسخ به اين سوال‌ها، محققان دانشگاه پيتزبورگ تحقيق جالبي انجام دادند: آنها قطره‌هاي بيني حاوي ويروس سرماخوردگي را درون بيني افراد داوطلب ريختند، اما همه آنها بيمار نشدند! جالب اينكه، ظاهرا فقط ويروس نيست كه عامل و باعث سرماخوردگي مي‌شود. در اين ميان پاسخ ايمني افراد هم بسيار مهم است؛ دكتر كوهن، سرپرست اين تيم تحقيقاتي، 30 سال در جستجوي پاسخ به اين سوال بوده است: چه كسي سرما مي‌خورد و چه كسي سرما نمي‌خورد؟ اين تيم تحقيقاتي حدود 200 داوطلب را بررسي و آنها را براي چند هفته ارزيابي كردند. هر روز و هر شب تلفني با افراد صحبت مي‌كردند و از آنها سوال‌هايي مي‌شد؛ امروز خوشحال هستيد يا غمگين؟ آرام يا تحت‌فشار؟ عصباني يا خوددار؟ كل اين مدت افراد آناليز شدند و حس عمده‌ها آنها كه بيشتر اوقات با آنها بود، برايشان ثبت شد، سپس به اين افراد قطره‌هاي بيني حاوي ويروس سرماخوردگي داده و علائم آنها در روزهاي بعد بررسي شد: افرادي كه در مجموع، احساس‌هاي مثبت بيشتري داشتند كمتر بيمار شدند يا اگر سرماخوردند علائم آنها مشخصا سبك‌تر بود! به نظر مي‌رسد، افرادي كه در حال حاضر دچار استرس‌ عمده‌اي در زندگي هستند، 5 برابر بيشتر در معرض خطر سرماخوردگي‌اند! (استرس‌هايي مانند از دست دادن شغل، مشكلات ازدواج و...) به نظر مي‌رسد استرس‌هاي طولاني‌مدت اثرگذار هستند اما استرس‌هايي كه در طول روز پيش مي‌آيند و كوتاه‌مدت هستند، اثر چنداني در اين مورد ندارند. خواب مناسب: افرادي كه بيش از 7 ساعت خواب شبانه‌ دارند، كمتر در معرض سرماخوردگي هستند. باز هم محققان چند هفته الگوي خواب افراد را زيرنظر گرفتند سپس به آنها قطره‌هاي بيني حاوي ويروس دادند. انجام ورزش متوسط: افرادي كه در پاييز و زمستان ورزش مي‌كنند، كمتر سرما مي‌خورند. افرادي كه 5 بار در هفته ورزش مي‌كنند، حدود 50 درصد كمتر سرما مي‌خورند و علائم بيماري در آنها سبك‌تر است.

کيميا کبارفرد

سرماخوردگي درمان ندارد! مهم‌ترين کاري که مي‌توان انجام داد، نوشيدن مايعات زياد است. آب گرم همراه ليمو و عسل هم موثر است [البته عسل در کودکان زير 2 سال منع مصرف دارد] از نوشيدن مايعاتي مانند قهوه و چاي و کولاها (که حاوي کافئين هستند) خودداري کنيد. مصرف غذاي ساده مانند سوپ مرغ هم مفيد است. به علاوه مي‌توان از داروهاي بدون نسخه براي کمک به رفع علائم سرماخوردگي کمک گرفت:

مکمل روي و ويتامين C واقعا موثرند؟

در مورد اين ترکيب‌هاي طبيعي هنوز هم بين متخصصان بحث است. بعضي مطالعه‌ها نشان داده اسپري بيني حاوي روي، شدت و مدت سرماخوردگي
را کم مي‌کند اما ساير مطالعه‌ها بيان مي‌کنند روي اثري ندارد و انواع موضعي آن خطر کم شدن حس بويايي را در پي دارد. در مورد خواص گياه اکيناسه (از تيره کاسني) هم مدت‌ها بحث مي‌شد اما به تازگي بيان شده استفاده از آن اثري در پيشگيري از سرماخوردگي ندارد. با اين حال هنوز هم بسياري از پزشکان مصرف آن را توصيه مي‌کنند. در مورد ويتامين C هم يک تحقيق جديد، اثر خوب اما محدود آن را تاييد کرده. البته اينکه مانع سرماخوردگي مي‌شود اثبات نشده اما تا حدي شدت و مدت بيماري را کم مي‌کند. بهترين راه پيشگيري از سرماخوردگي اين است که سيستم ايمني خوبي داشته باشيد. مصرف سبزي‌ها با برگ‌هاي سبز تيره (مانند اسفناج)، ماهي سالمون، ماست کم‌چرب و تمرين‌هاي مداوم ورزشي باعث تقويت سيستم ايمني مي‌شوند.

وقتي سرما مي‌خورم، ورزش نکنم؟

اگر سرماخوردگي فصلي بدون تب ‌داريد، معمولا فعاليت ملايم تا متوسط اشکالي ندارد و حتي به باز شدن راه‌هاي هوايي بيني و تنفس بهتر کمک مي‌کند اما اين نکته‌ها را درنظر بگيريد: ورزش زماني مناسب است که علائم بيماري شما در محدوده بالاي گردن باشد (مانند آبريزش، احتقان بيني، عطسه و ...). با اين حال شدت و مدت ورزش خود را کم کنيد مثلا به جاي دويدن، راه برويد. اگر علايم بيماري در محدوده پايين‌تر از گردن است (مانند احتقان سينه) و تب و درد عضله داريد، ورزش نکنيد. بيماري شما به‌خصوص در روزهاي اول مي‌تواند باعث بيماري اطرافيان شود. پس اگر مي‌توانيد در منزل بمانيد و استراحت کنيد. هنگام عطسه و سرفه نيز مراقب باشيد تا محيط اطراف را آلوده نکنيد. از شستن دست‌ها هم غافل نشويد.

راه‌هاي طبيعي درمان سرماخوردگي

1. بيني خود را مدام خالي کنيد: مهم است که موقع سرماخوردگي، بيني مداوم خالي شود. از کشيدن مخاط بيني به داخل خودداري کنيد چون باعث تشديد وضعيت مي‌شود اما اين کار نبايد خيلي سخت و با فشار باشد چون باعث گوش‌درد مي‌شود. بهترين راه خالي کردن بيني، فشار يک انگشت روي يک سوراخ بيني و فين ملايم براي پاک کردن سوراخ ديگر بيني و سپس همين روش براي سوراخ ديگر است. بعد هم دست‌ها را بشوييد. به علاوه شستشوي داخل بيني به کمک سرم فيزيولوژي کمک مي‌کند ميکروب‌ها از محيط بيني خارج شوند.

2. استراحت: به‌خصوص در ابتداي سرماخوردگي باعث مي‌شود بدن همه انرژي و نيروي خود را به سمت دفاع ببرد.

3. غرغره آب نمک: باعث مي‌شود گلو موقت بهبود يابد. کمي نمک را در آب گرم حل و روزي چند بار غرغره کنيد.

4. نوشيدن مايعات گرم: باعث رفع احتقان و التيام مخاط بيني و گلو مي‌شود.

5. حمام بخار يا استفاده از دستگاه بخور: باعث رطوبت راه‌هاي هوايي بيني مي‌شود.

6. بالش اضافه زير سر در شب‌ها: به تخليه بهتر بيني کمک مي‌کند.

7. سعي کنيد پرواز نکنيد!: تغيير فشار هوا هنگام بلند شدن و نشستن هواپيما، وضعيت بيماري را تشديد کند. اگر مجبوريد حتما سوار هواپيما شويد، يک اسپري بيني همراه داشته باشيد و بلافاصله قبل از بلند شدن و نشستن هواپيما استفاده کنيد. آدامس جويدن و قورت دادن مداوم آب دهان هم فشار هوا را کاهش مي‌دهد.

نکته هاي طبي

استامينوفن به عنوان يک داروي ضددرد و ضدتب

داروهاي ضداحتقان که باعث مي‌شوند تنفس راحت‌تر انجام شود، چون باعث انقباض لايه ملتهب بيني مي‌شوند. البته استفاده بيش از 3 روز از داروهاي موضعي ضداحتقان بيني مجاز نيست چون مي‌تواند باعث تشديد علائم شود.

قطره‌ها و اسپري‌هاي آب نمک که باعث باز شدن راه‌هاي تنفسي مي‌شود و در کودکان هم تاثيرگذاري خوبي دارد و کم‌خطر و موثر است.

غرغره آب نمک نيز کمک خوبي براي رفع گلودرد است.

«به ياد داشته باشيد، مصرف دارو (حتي داروهاي بدون نسخه) در کودکان زير 2 سال مجاز نيست. فقط با توصيه پزشک براي آنها دارو مصرف کنيد!»

داروهاي موثر در سرماخوردگي

تب‌برها(مانند استامينوفن): اين دارو ضددرد و ضدتب است و در سرماخوردگي براي از بين بردن تب و درد مي‌توان از آن استفاده كرد. استامينوفن براي بزرگسالان معمولا به صورت قرص 325 ميلي‌گرم
(و گاهي 500 ميلي‌گرمي) استفاده مي‌شود.

داروهاي ضداحتقان خوراكي (مانند سودوافدرين و فنيل‌افرين): اين داروها باعث رفع احتقان و گرفتگي بيني مي‌شوند. اسپري‌هاي ضداحتقان هم وجود دارند كه با مصرف موضعي آنها داخل بيني، باعث رفع گرفتگي بيني مي‌شوند اما نبايد بيش از 3 روز مداوم از آنها استفاده كرد وگرنه اثر عكس مي‌گذارند.

داروهاي آنتي‌هيستامين يا ضدحساسيت (مانند ديفن‌هيدرامين): كه در رفع علائم سرماخوردگي مانند اشك‌ريزش و آبريزش بيني كاربرد دارند اما باعث خواب‌آلودگي افراد مي‌شوند.

داروهاي ضدسرفه (مانند دكسترومتورفان): زماني كه سرفه وجود دارد مي‌توان از اين داروها استفاده كرد كه باعث سركوب سرفه مي‌شوند. داروهاي ضدسرفه‌اي هم وجود دارند كه خلط‌آور هستند و باعث مي‌شوند بيمار راحت‌تر سرفه كند.

قرص‌هاي سرماخوردگي بزرگسالان(ادالت كلد): اين قرص‌ها تركيبي از دو يا چند دارو هستند كه اغلب شامل يك ضددرد، يك ضداحتقان و يك ضدحساسيت هستند.

10 نکته درباره قر‌ص‌هاي سرماخوردگي

بزرگسالان مي‌توانند هر 6-4 ساعت 2-1 قرص سرماخوردگي مصرف كنند اما نبايد در طول روز، بيش از 12 قرص سرماخوردگي بخورند.

بيماران با فشارخون بالا و بيماران قلبي فقط با مشورت پزشك مي‌توانند اين داروها را مصرف كنند. به علاوه مصرف اين دارو در بيماران با نقص شديد كبدي بايد با احتياط باشد.

كودكان نبايد از داروهاي مخصوص بزرگسالان استفاده كنند.خوشبختانه داروهاي مخصوص سرماخوردگي کودکان دردسترس است.

دارو را به مقدار توصيه شده (به‌وسيله پزشك يا داروساز يا ذكر شده روي جعبه) مصرف كنيد نه بيشتر !

دارو را همراه غذا مصرف کنيد تا تحريك گوارشي كمتر شود.

مصرف الكل همراه دارو خطرناك است.

اين دارو باعث خشكي دهان مي‌شود.

مصرف اين دارو در بارداري و شيردهي با توصيه پزشك ممكن است.

مصرف اين دارو همراه ساير داروهاي حاوي استامينوفن بايد با احتياط باشد چون ممكن است استامينوفن زيادي به بدن برسد.

دارو را از دسترس اطفال دور نگه‌داريد و آن را در محلي دور از نور، حرارت و رطوبت قرار دهيد.